انواع ترمز موتورسیکلت کدامند؟ بررسی جامع سیستم ترمز موتور سیکلت
ترمزها به‌عنوان یکی از حیاتی‌ترین اجزای موتور، نقش مهمی در ایمنی موتورسیکلت ایفا می‌کنند و داشتن ترمز کارآمد و مطمئن، از ضرورت‌های بدون قید و شرط موتورسواری محسوب می‌شود. شناخت انواع ترمز موتور سیکلت و آگاهی از ویژگی‌های آن‌ها، از کاربردی‌ترین اطلاعاتی است که هر موتور‌سوار می‌تواند کسب کند.
اگر قصد خرید موتور سیکلت را دارید یا می‌خواهید اطلاعات فنی خود را افزایش دهید، ما در این مطلب از مجله کبیر موتور به بررسی انواع مختلف سیستم ترمز موتورسیکلت و جزئیات آن‌ها می‌پردازیم.
سیستم ترمز موتور سیکلت چیست و چگونه عمل می‌کند؟
«سیستم ترمز موتورسیکلت به مجموعه‌ای از اجزا گفته می‌شود که وظیفه کاهش سرعت یا توقف کامل آن را برعهده دارند.»
اجزای اصلی یک سیستم ترمز شامل موارد زیر است:
- لنت ترمز
- لوله‌های هیدرولیک
- مایع ترمز
- پمپ ترمز
نحوه عملکرد ترمز موتورسیکلت به این صورت است که با فشردن اهرم ترمز، نیروی مکانیکی به مایع هیدرولیک (روغن ترمز) موجود در پمپ ترمز وارد می‌شود، سپس نیروی فشردگی هیدرولیک از طریق لوله‌ها به دیسک یا کاسه‌ترمز فشار وارد می‌کند و در آخر، این چرخه باعث ایجاد اصطکاک در چرخ‌ها و توقف موتور خواهد شد.
اما آیا سیستم ترمز موتورسیکلت‌ها از ابتدا به همین شکل بوده است؟ به‌منظور درک بهتر از پیشرفت سیستم ترمز موتورسیکلت، تاریخچه آن را موردبررسی قرار خواهیم داد.
گوشه‌ای از تاریخچه ترمزها
با اختراع اولین موتورسیکلت‌ها، نیاز به وجود قسمتی در موتور احساس می‌شد که در مواقع لزوم جلوی حرکت را بگیرد. درنهایت، اواخر قرن 19 بود که اولین نمونه موتورسیکلت با ترمز اختراع شد. اما کار ساده‌ای مثل ترمزگرفتن در موتورهای امروزی، در اواخر قرن 19 کار بسیار دشواری بود. در موتورسیکلت‌های اولیه، راکب باید اهرم سنگینی از جنس فولاد را به زمین فشار می‌داد تا موتور از حرکت باز ایستد.
این اهرم سنگین بر سرعت موتور و میزان کنترل راکب تأثیرگذار بود و سواری را سخت می‌کرد. اما شروع جنگ‌جهانی دوم، باعث تسریع فرایند بهبود صنایع حمل‌و‌نقل زمینی، دریایی و هوایی شد و موتور سیکلت هم از این قاعده مستثنا نبود.
در زمان جنگ جهانی دوم، از موتورسیکلت‌ها برای شرکت در عملیات‌های چریکی یا ضربتی کوچک استفاده می‌شد و موتورها باید امکان کنترل‌پذیری بیشتر و قابلیت حمل تجهیزات جنگی سبک مثل مسلسل‌ها را پیدا می‌کردند. به دلیل همین نیاز، فناوری‌های ساخت موتور سیکلت در این بازه زمانی پیشرفت چشمگیری داشت و ترمز موتور نیز دستخوش تغییراتی شد.
اولین نمونه ترمزها، سیستم مکانیکی ساده‌ای داشتند و چندان کاربردی نبودند. به همین دلیل جای خود را به ترمزهای کاسه‌ای دادند که عملکرد قوی‌تری نسبت به نمونه پیشین نشان می‌داد اما همچنان محدودیت‌هایی در ترمز گرفتن وجود داشت.
در دهه‌های اخیر، شاهد پیشرفت‌های چشمگیری در سیستم ترمز موتورسیکلت‌ها بوده‌ایم. دستیابی به ترمزهای دیسکی، سیستم ترمزهای ضد قفل (ABS) و سیستم توزیع نیروی ترمز (CBS) از مهم‌ترین این پیشرفت‌ها هستند. در ادامه انواع ترمز موتور را موردبررسی قرار خواهیم داد.
بیشتر بخوانید: انواع فرمان موتور سیکلت
انواع سیستم ترمز موتورسیکلت
سیستم‌های ترمز موتورسیکلت به 2 دسته کلی و 4 دسته جزئی‌تر تقسیم می‌شوند. البته ترمزهای دیگری هم وجود دارند که در موتورسیکلت‌های خاص و با اهداف ویژه استفاده می‌شوند.
- ترمزهای مکانیکی: در این نوع ترمزها، نیروی ترمزگیری به‌صورت مکانیکی از اهرم ترمز به لنت‌ها منتقل می‌شود. به‌عنوان‌مثال، در برخی از موتورسیکلت‌های قدیمی‌تر و ساده‌تر با فشار دادن اهرم ترمز، یک کابل فولادی کشیده می‌شود که به‌صورت مستقیم به لنت‌های ترمز متصل است و باعث اعمال نیروی اصطکاکی و توقف موتور می‌شود.
این نوع ترمزها ساختار ساده و هزینه تولید و تعمیر پایینی دارند. ازآنجایی‌که سیستم این ترمزها به‌شدت وابسته به نیروی فیزیکی راننده و وجود اصطکاک در اجزای مکانیکی است، قدرت توقف کمتری دارند. خطر این مدل ترمزها در شرایط سخت آبوهوایی و مسافت‌های طولانی است که نمی‌توانند عملکرد مناسبی از خود نشان دهند.
- ترمزهای هیدرولیکی: در این نوع ترمزها، از یک مایع هیدرولیکی برای انتقال نیرو از اهرم ترمز به لنت‌های ترمز استفاده می‌شود. با فشردن اهرم ترمز، پیستونی در سیلندر اصلی حرکت کرده و باعث ایجاد فشار در مایع هیدرولیک می‌شود. این فشار به‌صورت یکنواخت به سیلندر‌های فرعی در چرخ‌ها منتقل شده و باعث فشرده شدن لنت‌های ترمز به دیسک یا کاسه‌ترمز می‌شوند.
ترمزهای هیدرولیکی قدرت توقف بیشتری دارند، به اقدام راکب حساس‌تر هستند و در شرایط آبوهوایی بد، عملکرد مناسبی از خود نشان می‌دهند.
در ادامه به بررسی ترمزهای کاسه‌ای، دیسکی، ABS و CBS خواهیم پرداخت.
ترمز موتورسیکلت کاسه‌ای: ساده و کاربردی
ترمزهای کاسه‌ای یکی از قدیمی‌ترین انواع ترمز موتورسیکلت هستند و در بسیاری از موتورسیکلت‌های قدیمی و موتورسیکلت‌های شهری کم‌حجم استفاده می‌شوند.
چرا به آن‌ها کاسه‌ای گفته می‌شود؟ چون لنت‌های ترمز در داخل یک کاسه فلزی قرار گرفته‌اند و با فشار دادن اهرم ترمز، لنت‌ها به کاسه فشار آورده و باعث کاهش سرعت می‌شوند.
ساختار ساده، هزینه پایین تعمیرات و نگهداری آسان از مزایای این نوع ترمزها به شمار می‌روند اما قدرت توقف کمتر نسبت به ترمزهای دیسکی و حساسیت به گردوغبار، از نقاط ضعف آن‌ها هستند.
سیستم ترمز موتورسیکلت دیسکی: قدرت و عملکرد بالا
ترمزهای دیسکی به دلیل قدرت توقف بالا و عملکرد پایدار در شرایط مختلف جَوی، به‌عنوان محبوب‌ترین نوع ترمز در موتورسیکلت‌های مدرن شناخته می‌شوند.
در این نوع ترمزها، لنت‌های ترمز به یک دیسک فلزی فشار آورده و باعث ایجاد اصطکاک و کاهش سرعت می‌شوند. از مزایای این ترمزها می‌توان به دوام بالا و قابلیت تنظیمشان اشاره کرد اما حساسیت به آلودگی می‌تواند در عملکرد این نوع ترمزها اختلال ایجاد کند.
سیستم ترمز ضدقفل (ABS)
پیدایش سیستم ترمز ABS موتور سیکلت، یکی از مهم‌ترین پیشرفت‌ها در زمینه ایمنی موتور سیکلت به‌حساب می‌آید.
این سیستم با جلوگیری از قفل شدن چرخ‌ها در هنگام ترمزگیری شدید، به شما این امکان را می‌دهد که کنترل موتورسیکلت را حفظ کرده و از لغزش یا سقوط جلوگیری کنید. از مزایای ترمز اِی‌بی‌اِس موتور سیکلت می‌توان به افزایش ایمنی، کنترل بهتر موتور سیکلت و کاهش فاصله توقف اشاره کرد.
وزن سنگین و هزینه بالای تعمیرات از نکات منفی این ترمزها هستند که در مقابل کارکرد مؤثر و ارتقای سطح ایمنی، معایب مهمی به شمار نمی‌آیند.
سیستم ترمز ترکیبی (CBS)
سیستم CBS این قابلیت را دارد که به هنگام فشردن ترمز جلو، ترمز عقب نیز به‌طور همزمان فعال شود. این سیستم به شما کمک می‌کند تا تعادل خود را بهتر حفظ کرده و ترمزگیری نرم‌تری داشته باشید. در حال حاضر ایمن‌ترین نوع ترمز، سیستم سی‌بی‌اِس است که به‌جهت توزیع بهتر نیروی ترمز، برای موتورسواران تازه‌کار تجربه موتورسواری امن‌تری را رقم می‌زند.
نکاتی در باب نگهداری از ترمز موتورسیکلت
به‌طور معمول، لنت‌های ترمز موتورسیکلت هر 50,000 کیلومتر نیاز به تعویض دارند. لنت‌ها در همه انواع ترمز موتورسیکلت، قطعه‌ای مهم به‌حساب می‌آیند؛ پس به‌طور مرتب لنت‌های موتورسیکلت را بررسی و در صورت نیاز، تعویض کنید. سلامت تایر و تنظیم فشار باد آن‌ها هم در عملکرد صحیح ترمز نقش بسیار مهمی دارند.
طبیعتاً کسانی که برای موتورسواری آموزش لازم را دریافت کرده‌اند نسبت به دیگران آشنایی بیشتری با نحوه صحیح ترمز گرفتن و جلوگیری از آسیب به ترمز موتور را دارند.
شاید با خود فکر کنید موتورسواری کار آسان و یکنواختی است اما ترمز گرفتن در شرایط آبوهوایی مختلف مانند جاده بارانی و برفی و در پیچ، سربالایی و سرپایینی، با هم فرق می‌کند. اگر تازه قصد موتورسواری را دارید، بهتر است از تجربه موتورسواران دیگر بهره ببرید تا سواری ایمنی داشته باشید و تا مدتی از رانندگی در مسیرهای پرخطر پرهیز کنید.
در صورت بروز مشکلاتی مانند شنیدن صدای غیرعادی در هنگام ترمز گرفتن، افزایش طول مسیر توقف و لرزش دسته ترمز، در اولین فرصت برای تعمیر آن مراجعه کنید.
آگاهی از نحوه عملکرد سیستم ترمز موتورسیکلت به شما در سواری ایمن کمک می‌کند
انتخاب نوع ترمز مناسب، بستگی به سبک سواری و بودجه شما دارد اما شناخت انواع ترمز موتورسیکلت به شما این امکان را می‌دهد که ایمن‌ترین انتخاب را متناسب با سطح مهارت و نوع استفاده خود داشته باشید. در این مقاله سعی کردیم بررسی جامعی از عملکرد انواع سیستم ترمز موتور سیکلت داشته باشیم.
ارتباط با کبیــــر موتور